|
Arkadij i Borys Strugaccy – Maszyna Życzeń i inne opowiadania
Bibliografia Strugackich to gąszcz, w którym, wbrew pozorom, dość trudno wytyczyć jedną ścieżkę. Wersje zmieniane, cenzurowane, niepełne, rozdziały powieści funkcjonujące jako samodzielne opowiadania… Należy jednak pogodzić się z tym faktem i cieszyć się tym, co mamy. A mamy akurat nowy zbiór wydany przez niestrudzonego Wojtka Sedeńkę. Zbiera on jakieś 80% krótkich form Braci, co – zważywszy na wspomniane wyżej cechy ich twórczości – jest wynikiem co najmniej dobrym. Na dodatek zbiorów opowiadań Strugackich do tej pory mieliśmy raptem jeden. Poza tym były tylko pojedyncze opowiadania w antologiach (głównie prastarych i od dekad niewznawianych) czy dwie „powieści” składające się z luźno powiązanych ze sobą tekstów.
Chwała zatem Wojtkowi, że zbiór ów wydał, zwłaszcza że znalazło się w nim dziewięć tekstów w Polsce dotąd nieznanych. Niemniej pomarudzić na dobór i tak można – w zbiorze znajdziemy dziwny arbitralny wybór opowiadań z „Południa, XXII wieku” – jakieś 70%. Ki diabeł? The best of zdaniem wydawcy i redaktora? No nic, ważne że jest książka, ważne że można czytać.
A jak jest w środku? W sumie dość średnio. Strugaccy opowiadania pisali głównie w początkowej fazie swojej twórczości, przed pełnym rozłożeniem skrzydeł. Tym samym historie są niezłe, ale dość mocno zanurzone w tradycji, pobrzmiewa tu jeszcze socrealizm, cechujący wyraźnie pierwsze książki Braci. Komunistyczne wychowanie, takież plany i ideały. To raczej teksty dla oddanych fanów. Owszem, są ciekawe i udanie przedstawione zagadki („Spotkanie”, „Stan alarmowy”), trzymające w napięciu opisy („Świece przed pulpitem”), ale pełne zadowolenie osiągnie tylko czytelnik stawiający na klasyczny SF w stylu oldschool. Sam – a mam się wszak za szalikowca Arkadija i Borysa – mocniejsze bicie serca podczas lektury miałem tylko dwa razy, a oba były spowodowane koneksjami czytanych tekstów ze znanymi dobrze powieściami. Raz – przy tytułowej „Maszynie Życzeń”, która jest jedną z wersji scenariusza do „Stalkera”, a więc ekranizacji słynnego „Pikniku na skraju drogi”. Dwa – przy „Znaku drogowym”, który to, w niezbyt zmienionej formie, stał się ostatecznie prologiem do „Trudno być bogiem”, mojej ulubionej powieści Strugackich. Kto czytał, ten wie, iż prolog ów niespecjalnie pasuje fabularnie do właściwej treści książki, a poza tym nie za wiele się w nim dzieje. No ale mimo wszystko czytałem z wypiekami, no bo przecież JA WIEM, CO BĘDZIE POTEM I JAKIE WYDARZENIA STANĄ PRZED ANTONEM.
Mimo wszystko, dla fanów nieoceniony skarb. Inni – niekoniecznie. Powieści przeciętnemu czytelnikowi w zupełności wystarczą.
Paweł Jasienica – Polska Jagiellonów
Wbrew pozorom, duża odmiana po „Polsce Piastów”. Dużo mniej „elementu dziania się” (jak mawiał Marek Oramus), a dużo więcej opisów stosunków społecznych czy wręcz danych technicznych. Jasne, takie czasy, poza tym dużo większa wiedza o nich, niż o epoce Piastów, więc siłą rzeczy jest dużo więcej tematów do rozważań, niż bitwy i podboje. Przede wszystkim zaś – dużo więcej, niż przy Piastach, autorskich refleksji, analiz i krytycznego spojrzenia. Co do unii z Litwą Jasienica nie krytykuje jej wyraźnie, lecz ma sporo uwag do tego, w jaki sposób została przeprowadzona, a zwłaszcza wykorzystana potem. Nie szczędzi kolejnym królom krytyki ich dokonań, często dość mocnej. Właściwie najmniej dostaje się Olbrachtowi i Jagielle, którego autor wychwala do czasu Grunwaldu, a potem ma mu dużo do zarzucenia, jeśli chodzi o to, co uczynił po wygranej bitwie i co z tego później wynikło. Największe zaś wyrzuty ma do obu Zygmuntów, co może dziwić osoby które – jak ja – historię Polski znają dość średnio, bo wszak zwłaszcza pierwszy z nich w powszechnej opinii jest raczej wielkim i mądrym władcą. W końcu jego portret zdobi banknot o dość wysokim nominale, poza tym sam kilka lat przemieszkałem na osiedlu jego imienia.
Ciężko mówić, że książka gorsza od „Piastów”. Na pewno wyraźnie inna w tonie i charakterze.
_________________
In an interstellar burst
I am back to save the Universe.
|
Zaloguj się
Zarejestruj się
FAQ
Szukaj
Użytkownicy
). Czeka na moim stosiku "na przyszłość".
