Ultima Thule

WZYWAM
DO MODLITWY
Rozmowa z Tomkiem Budzyńskim,
liderem ARMII

- Jesteś idolem. Idol oznaczał w starożytność! bożka. Gzy nie
czujesz, że jesteś przez małolaty traktowany jak bożek?
- Ja siebie nie uważam za żadnego idola, ale wiem, że przez niektórych
jestem tak traktowany.
- A czy ty sam poczułeś, uwierzyłeś choć raz, że jesteś
bożkiem?
- Trzeba się strasznie pilnować, żeby nie uderzyło do głowy. Z doświadczenia
wiem, jak łatwo jest wmówić coś publiczności. Za
pomocą muzyki rockowej można manipulować młodymi ludźmi, bo
ich interesuje przeważnie tylko muzyka.
- Jak oceniasz świadomość przeciętnego bywalca koncertów
rockowych?
- Przeważnie brak świadomości. Oczywiście znajdują się wyjątki i
w tym cała nadzieja. Z reguły publiczność jest podatna na wszystko,
co leci ze sceny. Jest jak plastelina. Jeżeli wokalista śpiewa, jak fajnie
jest brać LSD, to myślą sobie, że jeżeli on może, to czemu ja nie, skoro
to takie fajne. Nie trzeba daleko szukać, wystarczy posłuchać, co
ma do powiedzenia konferansjer w Jarocinie i jaki jest tego odzew.
- No właśnie, to chyba nie przypadek, że pierwszy miliardowy
kontrakt w Polsce podpisał zespól, który śpiewa, że najważniejsza
w życiu jest marihuana.
- Takie piosenki mogą zrobić dużo złego. Marihuana to jednak nie
to samo, co papierosy, ale młodzi ludzie zaczynają już rozumować w
ten sposób, że to tylko niewinna zabawa, a narkotyki to nie zabawa.
-A ty co sądzisz o narkotykach?
- Dla mnie to jest oszustwo. Nie można przecież brać narkotyków
bezkarnie, za to trzeba zapłacić. A cena może być wysoka. Nie mieści
mi się w głowie, że można myśleć, że leżąca w zasięgu ręki "piguła"
przyczyni się do czyjegoś duchowego rozwoju albo odpowie na
167
twoje wszystkie pytania. To już jest szaleństwo. Sądzę, źe takie
książki, jak "Drzwi percepcji" Huxleya, prowadzą donikąd.
- Co sądzisz o satanizmie heavy-metalowców?
-Jest to taki satanizm komiksowy, niepokojący, ale bardziej godny
politowania, bo sprawa jest prosta: diabeł z rogami itd... Gorzej, gdy
szatan przybiera postać Antychrysta z Sołowjowa, czyli tego, który
twierdzi, że czyni dobro i inni też tak twierdzą. To jest bardzo niebezpieczne,
zwodnicze i prawdziwie szatańskie.
- Czy biorąc udział w showbiznesie nie masz poczucia
współuczestnictwa w kreowaniu tych szkodliwych wzorów?
- Nie mam. To, że ludzie mogą kupić w sklepie płyty mojego
zespołu, o niczym jeszcze nie świadczy. Ja staram się unikać podejrzanych
imprez i koncertów. Nie poczuwam się do żadnej rockandrollowej
mitologii w stylu "sex and drugs and rockandroll", jest mi to
zupełnie obce.
- Czy miałeś kiedyś na scenie poczucie, że możesz wszystko?
- Był taki moment na Róbrege, że zobaczyłem, jak wielką władzę
może mieć człowiek trzymający mikrofon. Było dużo skinów i zaczęła
się zadymka. Przestaliśmy grać i mówimy: uspokójcie się. A cztery tysiące
ludzi skanduje: - Zabij skina! Skurwysyna! Cztery tysiące gardeł
robi wrażenie, kiedy krzyczy: Zabij!... Zabij!... I widzę, że wkracza na
scenę podjarany konferansjer, co by podgrzać jeszcze atmosferę, mówię
mu: coś ty zwariował? Przecież oni krzyczą: zabij! Nagle
oprzytomniał i zaczął skandować: - Precz z faszyzmem! To przecież
wielka różnica między tym a "zabij!". Skini wyszli i zrobił się spokój.
Ale gdybyśmy razem z nim zaczęli wtedy skandować: - zabij skina
skurwysyna!, to boję się, że polałaby się krew.
- A ostatni Jarocin? Takiej agresji jeszcze nie widziałem, odkąd
chodzę na koncerty. To przechodzi wszelkie pojęcie. Nie dość, źe totalna
demolka wszystkiego, co na małej scenie, to jeszcze obrzucanie
kamieniami karetek pogotowia. Kiedyś wszystko było prostsze: my
przeciw komunistom. A teraz: wszyscy przeciw wszystkim.
- ARMIA to kapela punkowa* ale chyba coraz mnie) masz
wspólnego z punkami
- Myślę, że jesteśmy innym zespołem niż dawniej, tym bardziej, że
punk jest czymś innym niż kiedyś. Nie można w żaden sposób mówić
o jakimś jego jednolitym obrazie. Z jednej strony jest ekologia, wegetarianizm,
sport i takie rzeczy, z drugiej kurwa, dupa, piwo, narkotyki;
mrzonki o anarchii pominę. Nawoływanie do "myślenia" nie na wiele
się zdaje, wystarczy skoczyć na typowy koncert kapeli punk. Najmniej
mam porozumienia z najmłodszymi punkami. Podam taki przykład.
Kiedy przyjechałem do Jarocina, zobaczyłem jak na dworcu kilkunastu
punków otoczyło jakiegoś pijaczka. Podszedłem bliżej i słyszę, jak
mówią do niego: - Wyskakuj z forsy, no już! Wtedy powiedziałem do
najbardziej agresywnego: - Czego go okradasz, złodzieju?! Nagle
wszyscy obrócili się przeciwko mnie, chcieli mnie już bić, ale nagle
ten główny punk mnie poznał: - A! to ty jesteś ten Budzyński! - mówi.
- W SIEKIERZE to byłeś w porządku, a teraz to nie jesteś. I wtedy
wszyscy zaczęli się kłócić: jest w porządku, nie, jest w porządku, jest,
nie jest...
- No właśnie, w SIEKIERZE. Śpiewałeś wtedy taką piosenkę;
"Było tylko czterech nas, ona jedna, ciemny las, bez ratunku i
bez szans". Albo inną: "Idzie wojna, idzie wojna, idzie straszna
rzeź... a po schodach płynie ciepła ludzka krew..."
- SIEKIERA to był dla mnie bardzo zły czas. Dzięki Bogu, szybko
dałem sobie z tym spokój, zaśpiewałem z nimi tylko pięć koncertów.
W tych czasach najważniejsze było, że w ogóle można grać i wściekać
się, że jest czad i coś się dzieje. To był rok 1984.
- Potem założyłeś ARMIĘ. Pierwsza wasza piosenka to: "My
jesteśmy armia, niewidzialna armia, my jesteśmy ziarna, rozproszone
ziarna". O czym była ta piosenka?
- To jest piosenka o poszukiwaniu św. Graala.
- A piosenka "Niezwyciężony"? "Jak orzeł spadasz na zdobycz,
ofiarą jestem ja. I piórem z Twojego skrzydła na wodzie
rysuję świat".
- O Duchu Świętym. Ku mojemu zdziwieniu stała się ona wielkim
przebojem. I takie rzeczy się dzieją.
- Inspiruje cię religia?
- Słowa Jezusa Chrystusa z Ewangelii św. Jana powiedziane podczas
Ostatniej Wieczerzy dają mi siłę do życia. Ja piszę właściwie
ciągle o tym samym: o tym dziwnym świetle, które trudno opisać
słowami, ale nie sposób się powstrzymać. Ja nie nawołuję do
"myślenia", nawołuję do modlitwy.
- Co cię inspiruje oprócz Biblii?
- Wszystko, bo przecież nawet najmniejsze źdźbło trawy zaprowadzić
cię może do "niezmierzonego eonu bogów". Oczywiście, są
rzeczy, które działają na mnie w sposób wyjątkowy, np. chorał gregoriański,
katedry gotyckie, w ogóle średniowiecze.
- Jak doszedłeś do Boga?
- Odpowiem jak św. Augustyn: jak mnie nie pytają, to wiem; a jak
pytają, to nie wiem. To jest jak miłość - nie ma, nie ma i jest! Nie
wiadomo, skąd przychodzi i dokąd idzie. Temu nie można się przeciwstawić
i trudno o tym mówić. Tym bardziej, że istnieją chwile, godziny,
dni, podczas których dzieją się takie rzeczy, że pamięta się je
cale życie. I samo wspomnienie o nich przepełnia cię radością.
Radością, która gdyby trwała wiecznie, byłaby nie do pomyślenia. I
chyba tak z nią jest, że ona jest nie do pomyślenia.
- Wiążesz wiarę z miłością. Dosyć modna jest dzisiaj postawa*
miłość - tak, wiara - nie.
- Dla mnie jest to sprzeczność. Miłość, o jakiej mówi Chrystus, jest
czymś nie z tego świata. To jest miłość prawdziwa, czyż św. Paweł nie
pisał o tym tak pięknie? Ten świat boi się Chrystusa, bo boi się takiej
miłości.
- A co myślisz o chrześcijaństwie poza Kościołem? W gazetach czytasz na pewno o panoszeniu się kleru w Polsce.
- Jasne, że księża też popełniają grzechy, ale są przecież ludźmi,
jak wszyscy. Przecież nawet św. Piotr trzykrotnie wyparł się Chrystusa.
To nie jest dla mnie żaden .argument, abym przestał chodzić do
kościoła. Błędy duchownych nie mogą usprawiedliwiać niewiary. Ja
chodzę do kościoła, a Msza Święta jest dla mnie czymś bardzo, bardzo
pięknym, potrzebnym i pięknym. To jest największe dzieło sztuki
- uczestniczy w nim Bóg. Moim marzeniem jest zbudować kościół, katedrę
gotycką.
Mówi się teraz często o końcu świata judeo-
chrześcijańskiego, o powstaniu Nowej Ery, o New Age, Erze
Wodnika. Czy zgadzasz się z tą diagnozą?
- Dziwię się, jak można dawać się nabierać na podobne brednie w
stylu New Age. Dla mnie są to oszustwa i mącenie ludziom w
głowach w amerykańskim stylu. Zastraszające jest dla mnie to, że tę
mętną wodę łykają ludzie, którzy są swoistymi guru kontrkultury, środowiska
po części kompletnie zdezorientowanego, które zainteresować
może tylko perwersja albo neopogaństwo. Kiedyś interesowałem
się tym wszystkim, a Jerzy Prokopiuk nazwał moje teksty na płycie
"Legenda" czystą gnozą. Być może i ociera się to o gnostycki mit, tylko,
że ja jestem chrześcijaninem
- Odwrót od chrześcijaństwa na Zachodzie jest jednak
faktem.
- W oczach tego świata chrześcijaństwo jest szaleństwem, o wiele
łatwiej przyjąć plastikową panreligię New Age. Kto by chciał słuchać
o grzechu, albo o końcu świata? Piekło tej rzeczywistości jest jasne,
"jaśniejsze niż tysiąc słońc", a będzie jeszcze jaśniejsze, kiedy połowa
świata przejdzie do rzeczywistości wirtualnej.
170
- A czy masz jakieś namacalne, pozytywne efekty tego, że
śpiewasz o Bogu, a nie o gwałcie w lesie czy ciepłej krwi na
schodach. Myślę o efektach nie dla ciebie, ale dla słuchaczy.
- Trudno mi powiedzieć, ale musi być w tym, co teraz robię coś
takiego, źe ludzie zaczynają mi wierzyć i piszą do mnie listy o swoich
problemach.
- Wcześniej nie pisali?
- Pisali, ale mało. To, co dostawałem kiedyś, to jak stosunek 1 do
100 w porównaniu z tym, co teraz dostaję. I co to były kiedyś za listy:
fajną piosenkę nagraliście, kiedy następny koncert, przyślij autograf, a
teraz... ludzie piszą: POMÓŻ! Piszą o swoich najboleśniejszych, najintymniejszych,
najważniejszych sprawach. Niektóre listy są
wstrząsające. Takich rzeczy nie powierza się byle komu, czasami powierza
się tylko jednej osobie. Zrozumiałem, jakie oddziaływanie
mam, tylko dlatego, źe śpiewam. Jestem często ostatnim ratunkiem.
Co człowiek może zrobić? Może zniszczyć, a może uratować... Na
początku się trochę wystraszyłem, bo kim ja w końcu jestem, żeby
decydować o czyimś życiu, grzesznik jestem; poszedłem do znajomego
księdza, poprosiłem o radę i on mi powiedział: musisz odpisać,
skoro ci zawierzyli.
- Piszą do ciebie, bo śpiewasz o Bogu, ale nie odwołujesz się
bezpośrednio do Biblii, raczej używasz języka symbolicznego,
nawet Duch Święty u ciebie to nie gołąbek, lecz orzeł.
- Przestałem już używać języka symboli. Nasz utwór "Przebłysk"
kończy się słowami: "Niech cię strzeże, niech cię wspiera światło!".
Kiedy to pisałem, to myślałem przecież o Chrystusie. Pomyślałem sobie,
po co mam ludziom mieszać w głowach i śpiewam teraz na koncertach:
"Niech cię strzeże, niech cię wspiera Jezus Chrystus!11.
«Jak to odebrano?
- Zdarzało się, że zostałem opluty.
Warszawa, październik 1993